1. Zasady etyki wydawniczej
Kwartalnik JMM to periodyk o charakterze naukowo-technicznym, podczas redakcji którego przestrzegane są zasady etyczne i dobre praktyki określone w dokumencie pt. Code of Conduct and Best-Practice Guidelines for Journal Editors opublikowanym przez Committee on Publication Ethics w 2011 roku oraz w wytycznych pt. Rzetelność w badaniach naukowych oraz poszanowanie własności intelektualnej opracowanych przez Zespół do Spraw Dobrych Praktyk Akademickich, który doradza Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego opublikowanych w 2012 roku.
Jedynymi kryteriami wyboru tekstów do publikacji w JMM są:
- oryginalność nadesłanego tekstu i klarowność wywodu,
- wartość nadesłanego tekstu dla rozwoju dziedziny i jego zgodność z zakresem tematycznym czasopisma,
- zgodność ze wszystkimi przepisami prawa dotyczącymi naruszenia prawa autorskiego, popełnienia plagiatu lub zniesławienia.
Zespół Redakcyjny oświadcza, iż niepublikowany, oryginalny materiał badawczy nadesłany do Redakcji nie będzie nigdy wykorzystywany przez Redaktora lub inną osobę mającą dostęp do tego materiału przed jego publikacją dla własnych celów badawczych bez wyraźnej pisemnej zgody Autora.
2. Procedura zabezpieczająca przed zjawiskiem ghostwriting i guest authorship
Na portalu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – Polska Bibliografia Naukowa można zapoznać się wyjaśnieniami dotyczącymi zjawisk takich jak „ghostwriting” i „guest authorship”:
„Rzetelność w nauce stanowi jeden z jej jakościowych fundamentów. Czytelnicy powinni mieć pewność, iż Autorzy publikacji w sposób przejrzysty, rzetelny i uczciwy prezentują rezultat swojej pracy, niezależnie od tego, czy są jej bezpośrednimi Autorami, czy też korzystali z pomocy wyspecjalizowanego podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej).
Dowodem etycznej postawy pracownika naukowego oraz najwyższych standardów redakcyjnych powinna być jawność informacji o podmiotach przyczyniających się do powstania publikacji (wkład merytoryczny, rzeczowy, finansowy etc.), co jest przejawem nie tylko dobrych obyczajów, ale także społecznej odpowiedzialności. Przykładami przeciwstawnymi są „ghostwriting” i „guest authorship”.
Z „ghostwriting” mamy do czynienia wówczas, gdy ktoś wniósł istotny wkład w powstanie publikacji, a nie został wymieniony jako jeden z Autorów lub bez wymienienia jego roli w podziękowaniach zamieszczonych w publikacji.
Z „guest authorship” („honorary authorship”) mamy do czynienia wówczas, gdy udział Autora jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca, a pomimo to jest Autorem/współautorem publikacji.
Aby przeciwdziałać przypadkom „ghostwriting”, „guest authorship” redakcja czasopisma powinna wprowadzić odpowiednie procedury swoiste dla reprezentowanej dziedziny bądź dyscypliny nauki lub wdrożyć poniższe rozwiązania:
1) Redakcja powinna wymagać od Autorów publikacji ujawnienia wkładu poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wkładu, tj. informacji kto jest Autorem koncepcji, założeń, metod, protokołu itp. wykorzystywanych przy przygotowaniu publikacji), przy czym główną odpowiedzialność ponosi Autor zgłaszający manuskrypt.
2) Redakcja powinna wyjaśnić w „Instrukcjach dla Autorów”, że „ghostwriting”, „guest authorship” są przejawem nierzetelności naukowej, a wszelkie wykryte przypadki łamania i naruszania zasad etyki obowiązujących w nauce będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, towarzystwa naukowe, stowarzyszenia edytorów naukowych itp.).
3) Redakcja powinna uzyskać informację o źródłach finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”).
W związku z powyższymi wytycznymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Redakcja JMM na etapie składania propozycji artykułu wymagać będzie informacji o wkładzie poszczególnych Autorów w tworzenie artykułu.
Więcej informacji w dokumencie:
Rzetelność w badaniach naukowych oraz poszanowanie własności intelektualnej. (dostęp: 04.07.17)
Główny Autor publikacji będzie zobowiązany złożyć stosowne oświadczenie o znajomości w.w pojęć oraz zasad wynikających z podanych przez Redakcję JMM dokumentów. Oświadczenie to stanowi załącznik do wniosku o wyrażenie zgody na publikację.
[1] Code of Conduct and Best-Practice Guidelines for Journal Editors. http://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf (dostęp: 4.07.17).
[2] Rzetelność w badaniach naukowych oraz poszanowanie własności intelektualnej . http://www.nauka.gov.pl/publikacje2/rzetelnosc-w-badaniach-naukowych-oraz-poszanowanie-wlasnosci-intelektualnej.html (dostęp: 4.07.17).